(Από τον Νίκο Θυμάκη)
Ιστορικά…
Η Αμυγδαλιά (Amygdalus communis, συν. Prunus amygdalus), κατάγεται από τη νοτιοδυτική και κεντρική Ασία. Είδη και ποικιλίες της, ακόμη και σήμερα, αυτοφύονται στην Τουρκία, τη Συρία, την περιοχή του Καυκάσου καθώς και το Αφγανιστάν. Κάποιοι λένε πως στην Ελλάδα μεταφέρθηκε κατά τους προϊστορικούς χρόνους αν και μερικοί ισχυρίζονται ότι είναι ιθαγενές είδος(μάλλον αναφέρονται στην άγρια αμυγδαλιά-είδη Prunus webbii και Amygdalus communis sylvestris). Φαίνεται πάντως, από τα ευρήματα της Φράγχθης, ότι λίγο μετά το 10.000π Χ τα άγρια αμύγδαλα αποτελούσαν κύριο είδος τροφής ενώ κατά τους κλασσικούς χρόνους, τα «αμύγδαλα της Νάξου» αποτελούσαν το δημοφιλέστερο ξηρό καρπό. Σε πολλά μέρη της Ανατολής η Αμυγδαλιά ήταν γνωστή με το όνομα «Αθασία» από όπου προέκυψε εκ παραφθοράς το όνομα της τιμώμενης από τους αρχαίους «Θασίας Αμυγδαλής». Όπως και να έχει πάντως, τα αμύγδαλα αποτελούν εξαιρετική τροφή εδώ κι χιλιάδες χρόνια τόσο για τους Άραβες, όσο και για τους Έλληνες, με εφαρμογές στη μαγειρική και τη ζαχαροπλαστική. Αναφορές υπάρχουν επίσης στο Κοράνι με συμβολισμούς παρόμοιους προς τους Αγιογραφικούς ενώ η Αμυγδαλιά, σαν δένδρο, αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της αραβικής-περσικής κηποτεχνίας. Μάλιστα, στην πρώτη αναφορά για κήπο σε αρχαιοελληνικό κείμενο(«Οικονομικός», Ξενοφώντας), η αμυγδαλιά αναφέρεται στον κήπο του Κύρου και έχει παρόμοιους συμβολισμούς με τους προαναφερόμενους. Μπορούμε λοιπόν να ισχυριστούμε ότι αποτελεί κοινό συμβολικό στοιχείο πολιτισμών και θρησκειών.
Βοτανικά…
Μετρίου μεγέθους φυλλοβόλο δένδρο (ως 20 μέτρα ύψος). Τα φύλλα του είναι λεπτά, χρώματος πράσινου ανοικτού. Δεν είναι υπεραιωνόβιο όπως η Ελιά και η Συκιά. Επειδή είναι το πρώτο καρποφόρο δένδρο που ανθίζει, θεωρείται το σύμβολο της ανάστασης. Μάλιστα, ο Θεόφραστος αναφέρει ότι «…προανθεί δε των φύλλων και πρωιβλαστεί…». Τα άνθη, βγαίνουν αργά το χειμώνα, πριν την εμφάνιση των φύλλων. Επειδή μπορεί να ανθίσει ακόμη και στα τέλη Ιανουαρίου με αρχές Φεβρουαρίου, είναι πάρα πολλές φορές πιθανό να τη δούμε ανθισμένη ενώ χιονίζει.
Εντός ενός μηνός από την άνθιση, αρχίζει η ανάπτυξη των πράσινων, χνουδωτών καρπών, των Αμυγδάλων.
Αγιογραφικά…
Η αμυγδαλιά(είτε ως δένδρο είτε ως καρπός) αναφέρεται 7 φορές στην Αγία Γραφή, όλες στην Παλαιά Διαθήκη. Η πρώτη αναφορά για τα αμύγδαλα είναι στη Γένεση (43,11)όπου ο Ιακώβ, σε μία φανερή προσπάθεια να κερδίσει την εύνοια του κυβερνήτη της Αιγύπτου, ζήτησε από τους υιούς του να συλλέξουν και να φέρουν τα καλύτερα προϊόντα του τόπου τους, στα οποία συμπεριλαμβάνονταν και τα αμύγδαλα. Η πιο γνωστή αναφορά στην αμυγδαλιά είναι η «ράβδος του Ααρών»(Αριθμοί, 17, 23) που άνθισε κι έκανε αμύγδαλα. Αυτό ήταν θαύμα, αφού η άνθιση, το μπουμπούκιασμα και η καρποφορία, είναι διαφορετικές φυσικές διεργασίες.
Το σχήμα των καλύκων του άνθους της αμυγδαλιάς αποτέλεσε τμήμα του σχεδίου της «χρυσής λυχνίας» που ήταν ένα από τα δώρα των Ισραηλιτών προς τον Κύριο(Έξοδος, 25, 33-34).Στον Εκκλησιαστή(12,5), η αναφορά γίνεται μάλλον για να τονισθεί η ομορφιά της έναρξης της άνοιξης ενώ τελευταία αναφορά είναι στο κείμενο του Ιερεμία(1,11).
Σημείωση: χρησιμοποιούμε την «Αγία Γραφή-μετάφραση από τα πρωτότυπα κείμενα-Ελληνική Βιβλική Εταιρία»
Χωρία Αγίας Γραφής
1) ΓΕΝΕΣΙΣ (30,37) «…Τότε ο Ιακώβ πήρε χλωρές βέργες από λεύκα, αμυγδαλιά και πλάτανο, τις ξεφλούδισε σε ορισμένα σημεία, για να φανεί το άσπρο, και τις έβαλε μέσα στις ποτίστρες όπου θα πήγαιναν τα κοπάδια να ποτιστούν, ακριβώς εκεί που κυλούσε το νερό, για να τις βλέπουν…».
2) ΓΕΝΕΣΙΣ (43,11) «…τότε ο πατέρας τους τους είπε: αφού είναι ανάγκη να γίνει αυτό, έτσι να κάνετε. Πάρτε στις αποσκευές σας τα καλύτερα από τα προϊόντα της χώρας για να τα προσφέρετε δώρα σε εκείνον τον άνθρωπο: λίγο βάλσαμο, λίγο μέλι, αρώματα, λάβδανο, φιστίκια και μύγδαλα…».
3) ΕΞΟΔΟΣ(25, 33-34) «…κάθε κλάδος θα είναι διακοσμημένος με τρεις κάλυκες άνθους αμυγδαλιάς με ροϊσκους και με άνθη. Στον κορμό της λυχνίας θα υπάρχουν τέσσερις κάλυκες άνθους αμυγδαλιάς και οι ανάλογοι ροϊσκοι και άνθη…».
4) ΕΞΟΔΟΣ (37, 19) «…κάθε κλάδος ήταν διακοσμημένος με τρεις κάλυκες άνθους αμυγδαλιάς, ροϊσκους και άνθη…».
5) ΑΡΙΘΜΟΙ (17, 23) «…Την άλλη μέρα, όταν ο Μωυσής μπήκε στη σκηνή, το ραβδί του Ααρών, της φυλής του Λευί, είχε ανθίσει. Είχαν ανοίξει τα μπουμπούκια, είχαν σχηματιστεί λουλούδια και είχαν δέσει μύγδαλα…».
6)ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΗΣ(12,5) «…Έξω θα αλλάζουν οι εποχές του χρόνου: θα ανθίζει η αμυγδαλιά και θα παχαίνει η ακρίδα, θα ωριμάζει η κάππαρη κι εσύ θα προχωρείς προς τη στερνή σου κατοικία…».
7)ΙΕΡΕΜΙΑΣ(1,11) «…Κι έπειτα ο Κύριος ρώτησε: τι βλέπεις Ιερεμία; Ένα κλαδί μυγδαλιάς, του απάντησα…».
Η Αμυγδαλιά (Amygdalus communis, συν. Prunus amygdalus), κατάγεται από τη νοτιοδυτική και κεντρική Ασία. Είδη και ποικιλίες της, ακόμη και σήμερα, αυτοφύονται στην Τουρκία, τη Συρία, την περιοχή του Καυκάσου καθώς και το Αφγανιστάν. Κάποιοι λένε πως στην Ελλάδα μεταφέρθηκε κατά τους προϊστορικούς χρόνους αν και μερικοί ισχυρίζονται ότι είναι ιθαγενές είδος(μάλλον αναφέρονται στην άγρια αμυγδαλιά-είδη Prunus webbii και Amygdalus communis sylvestris). Φαίνεται πάντως, από τα ευρήματα της Φράγχθης, ότι λίγο μετά το 10.000π Χ τα άγρια αμύγδαλα αποτελούσαν κύριο είδος τροφής ενώ κατά τους κλασσικούς χρόνους, τα «αμύγδαλα της Νάξου» αποτελούσαν το δημοφιλέστερο ξηρό καρπό. Σε πολλά μέρη της Ανατολής η Αμυγδαλιά ήταν γνωστή με το όνομα «Αθασία» από όπου προέκυψε εκ παραφθοράς το όνομα της τιμώμενης από τους αρχαίους «Θασίας Αμυγδαλής». Όπως και να έχει πάντως, τα αμύγδαλα αποτελούν εξαιρετική τροφή εδώ κι χιλιάδες χρόνια τόσο για τους Άραβες, όσο και για τους Έλληνες, με εφαρμογές στη μαγειρική και τη ζαχαροπλαστική. Αναφορές υπάρχουν επίσης στο Κοράνι με συμβολισμούς παρόμοιους προς τους Αγιογραφικούς ενώ η Αμυγδαλιά, σαν δένδρο, αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της αραβικής-περσικής κηποτεχνίας. Μάλιστα, στην πρώτη αναφορά για κήπο σε αρχαιοελληνικό κείμενο(«Οικονομικός», Ξενοφώντας), η αμυγδαλιά αναφέρεται στον κήπο του Κύρου και έχει παρόμοιους συμβολισμούς με τους προαναφερόμενους. Μπορούμε λοιπόν να ισχυριστούμε ότι αποτελεί κοινό συμβολικό στοιχείο πολιτισμών και θρησκειών.
Βοτανικά…
Μετρίου μεγέθους φυλλοβόλο δένδρο (ως 20 μέτρα ύψος). Τα φύλλα του είναι λεπτά, χρώματος πράσινου ανοικτού. Δεν είναι υπεραιωνόβιο όπως η Ελιά και η Συκιά. Επειδή είναι το πρώτο καρποφόρο δένδρο που ανθίζει, θεωρείται το σύμβολο της ανάστασης. Μάλιστα, ο Θεόφραστος αναφέρει ότι «…προανθεί δε των φύλλων και πρωιβλαστεί…». Τα άνθη, βγαίνουν αργά το χειμώνα, πριν την εμφάνιση των φύλλων. Επειδή μπορεί να ανθίσει ακόμη και στα τέλη Ιανουαρίου με αρχές Φεβρουαρίου, είναι πάρα πολλές φορές πιθανό να τη δούμε ανθισμένη ενώ χιονίζει.
Εντός ενός μηνός από την άνθιση, αρχίζει η ανάπτυξη των πράσινων, χνουδωτών καρπών, των Αμυγδάλων.
Αγιογραφικά…
Η αμυγδαλιά(είτε ως δένδρο είτε ως καρπός) αναφέρεται 7 φορές στην Αγία Γραφή, όλες στην Παλαιά Διαθήκη. Η πρώτη αναφορά για τα αμύγδαλα είναι στη Γένεση (43,11)όπου ο Ιακώβ, σε μία φανερή προσπάθεια να κερδίσει την εύνοια του κυβερνήτη της Αιγύπτου, ζήτησε από τους υιούς του να συλλέξουν και να φέρουν τα καλύτερα προϊόντα του τόπου τους, στα οποία συμπεριλαμβάνονταν και τα αμύγδαλα. Η πιο γνωστή αναφορά στην αμυγδαλιά είναι η «ράβδος του Ααρών»(Αριθμοί, 17, 23) που άνθισε κι έκανε αμύγδαλα. Αυτό ήταν θαύμα, αφού η άνθιση, το μπουμπούκιασμα και η καρποφορία, είναι διαφορετικές φυσικές διεργασίες.
Το σχήμα των καλύκων του άνθους της αμυγδαλιάς αποτέλεσε τμήμα του σχεδίου της «χρυσής λυχνίας» που ήταν ένα από τα δώρα των Ισραηλιτών προς τον Κύριο(Έξοδος, 25, 33-34).Στον Εκκλησιαστή(12,5), η αναφορά γίνεται μάλλον για να τονισθεί η ομορφιά της έναρξης της άνοιξης ενώ τελευταία αναφορά είναι στο κείμενο του Ιερεμία(1,11).
Σημείωση: χρησιμοποιούμε την «Αγία Γραφή-μετάφραση από τα πρωτότυπα κείμενα-Ελληνική Βιβλική Εταιρία»
Χωρία Αγίας Γραφής
1) ΓΕΝΕΣΙΣ (30,37) «…Τότε ο Ιακώβ πήρε χλωρές βέργες από λεύκα, αμυγδαλιά και πλάτανο, τις ξεφλούδισε σε ορισμένα σημεία, για να φανεί το άσπρο, και τις έβαλε μέσα στις ποτίστρες όπου θα πήγαιναν τα κοπάδια να ποτιστούν, ακριβώς εκεί που κυλούσε το νερό, για να τις βλέπουν…».
2) ΓΕΝΕΣΙΣ (43,11) «…τότε ο πατέρας τους τους είπε: αφού είναι ανάγκη να γίνει αυτό, έτσι να κάνετε. Πάρτε στις αποσκευές σας τα καλύτερα από τα προϊόντα της χώρας για να τα προσφέρετε δώρα σε εκείνον τον άνθρωπο: λίγο βάλσαμο, λίγο μέλι, αρώματα, λάβδανο, φιστίκια και μύγδαλα…».
3) ΕΞΟΔΟΣ(25, 33-34) «…κάθε κλάδος θα είναι διακοσμημένος με τρεις κάλυκες άνθους αμυγδαλιάς με ροϊσκους και με άνθη. Στον κορμό της λυχνίας θα υπάρχουν τέσσερις κάλυκες άνθους αμυγδαλιάς και οι ανάλογοι ροϊσκοι και άνθη…».
4) ΕΞΟΔΟΣ (37, 19) «…κάθε κλάδος ήταν διακοσμημένος με τρεις κάλυκες άνθους αμυγδαλιάς, ροϊσκους και άνθη…».
5) ΑΡΙΘΜΟΙ (17, 23) «…Την άλλη μέρα, όταν ο Μωυσής μπήκε στη σκηνή, το ραβδί του Ααρών, της φυλής του Λευί, είχε ανθίσει. Είχαν ανοίξει τα μπουμπούκια, είχαν σχηματιστεί λουλούδια και είχαν δέσει μύγδαλα…».
6)ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΗΣ(12,5) «…Έξω θα αλλάζουν οι εποχές του χρόνου: θα ανθίζει η αμυγδαλιά και θα παχαίνει η ακρίδα, θα ωριμάζει η κάππαρη κι εσύ θα προχωρείς προς τη στερνή σου κατοικία…».
7)ΙΕΡΕΜΙΑΣ(1,11) «…Κι έπειτα ο Κύριος ρώτησε: τι βλέπεις Ιερεμία; Ένα κλαδί μυγδαλιάς, του απάντησα…».
Γεωπόνος
