• Είναι μικρού συνήθως μεγέθους –ανθρώπινη κλίμακα-μορφές οργάνωσης της καθημερινής ζωής (έως 150 άτομα)
• Έχουν κοινές θέσεις και αρχές σε σχέση με τον αντικαταναλωτισμό, την διατροφική και ενεργειακή αυτονομία , την κριτική αντιμετώπιση της τεχνολογίας(εναλλακτικές μορφές), την τοπικότητα της παραγωγής-διακίνησης(αναβίωση γεωργίας-παραδοσιακών επαγγελμάτων), την ισορροποιμένη ένταξη στο περιβάλλον, την αυτοδιαχείριση και αυτοκυβέρνηση(άμεση δημοκρατία, συνήθως κοινό ταμείο). Υπάρχει διαφοροποίηση ως προς το κέντρο βάρους που θέτει η κάθε μία.
• Ισχυρίζονται ότι αναζητούν μία καλύτερη κοινωνία και εργάζονται για την δημιουργία της κάνοντας την θεωρία πράξη, ότι αποτελούν εργαστήρια για την έρευνα και την εφαρμογή της κοινωνικής αλλαγής, προωθώντας: την αρμονική συνύπαρξη των μελών, την ατομική και ομαδική εξέλιξή τους με διάφορες τεχνικές επίλυσης συγκρούσεων.
• Στα πλαίσιά τους εκκολάπτονται ανθρώπινες κοινότητες και τρόποι ζωής που θα μπορούσαν να βρουν εφαρμογή και σε συνθήκες μεγαλύτερων αστικών συγκεντρώσεων και σε ήδη υπάρχουσες κοινότητες τόσο αγροτικές όσο και αστικές.
• Σαν σύγχρονο κίνημα μετά το ’60, είχαν εντυπωσιακή εξάπλωση από τα μέσα της δεκαετίας του ’90 και μετά, όπου υπήρξε ένα κίνημα «εξόδου» από τον κυρίαρχο τρόπο ζωής.
• Έχει δημιουργηθεί ένα διεθνές δίκτυο τέτοιων κοινοτήτων (GEN/ Global Ecovillage Newtwork) που τις φέρνει σε επαφή. Υπάρχει κατάλογός τους στο http://directory.ic.org/iclist/geo.php
• Στην Ευρώπη των 27( Γερμανία κυρίως ) υπάρχουν αρκετές κοινότητες και οικοχωριά με 40-100 μέλη όλων των γενιών στην περιφέρεια(πάνω από 400 παρουσιάζονται το 2009, στο βιβλίο που βγαίνει κάθε 2 χρόνια-εδώ και 15 χρόνια- το eurotopia: http://www.eurotopia.de/verzeichnis.html
• Στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί 6 τέτοιες προσπάθειες (μετά το ’81 υπήρξε κάποια επιστροφή στην ελληνική περιφέρεια, γνωστή σαν «αποκέντρωση», που προώθησε η τότε κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, αλλά δεν ήταν ομαδική, με αποτέλεσμα την επιστροφή στην πόλη, λόγω των δυσκολιών): 1. Ecotopia/Ithaca (Vathi/Ithaca, Greece) 2. ENARGEIA (Pilio, Greece) 3. Kalikalos (Pelion, Magnesia, Greece) 4. New Humanity Centre (Kalamata, Greece) Forming 5. Spiti ton Kentavron | Pelion Holistic Education Centre (Anilio - Pilion, Greece) 6. Strong Handshake and Art Community Greece (Greece, Paleochora, Gavdos, Greece) Δεν έχουν καταγραφεί προσπάθειες όπως: Στη Λαμία(η παλαιότερη: αρχές `80), Εύβοια(Δαμιανός), Βάμος-Κρήτη, Δολό Ιωαννίνων, Πελίτι, Σπόροι-Λήμνου, «Κάτι τρέχει στα Βασιλικά»(Σίλας-Πολυχώραφο Ξουτκά), F.A.R.M.A.(ΑΠΕ), Πήλιο 40-50 οικογένειες σε διαφορετικά χωριά ή στην ίδια περιοχή(Νιοχώρι) με κοινές κάποιες δραστηριότητες, ΙΑΣΟ(Διμήνι), Κίνηση «Αντίλαλος»(Τιθορέα-Παρνασός) Προσπάθειες υπό διαμόρφωση όπως η Κίνηση για τη Δημιουργία Οικοκοινότητας, το Κύτταρο Νέας Ζωής, η Κοινότητα Ουτοπία… Με ποιο τρόπο οργανώνεται μια οικο-κοινότητα και που και πως μπορεί να εγκατασταθεί στην ελληνική περιφέρεια (το συνθετικό «οίκο» όχι μόνο με την τρέχουσα σημασία του οικολογικού περιεχομένου, αλλά και με την αρχαιοελληνική έννοια του «Οίκου»):
• Μια Συλλογικότητα αρκετών ανθρώπων, βασικά της πόλης (κρίσιμος αριθμός κάθε φορά) με διαφορετικές δεξιότητες (και όχι μόνο τη θέληση), έχει συζητήσει, αποφασίσει για το χώρο, τη μορφή και το πλάνο της εγκατάστασης. Όχι μόνο για κοινή διαμονή, αλλά και για κοινή δραστηριότητα σε καθημερινή βάση, με κοινό ταμείο. Επειδή στην ελλαδική επικράτεια δεν υπάρχουν μεγάλοι χώροι για εγκατάσταση-εκτός από τα εγκαταλελειμμένα χωριά-ο αριθμός των μελών θα είναι περιορισμένος.
• Η συλλογικότητα αυτή εξασφαλίζει βιωσιμότητα μέσα από διαφορετικές δραστηριότητες των μελών στα πλαίσια της κοινότητας και έξω από αυτήν. Η διατροφή της π.χ. από πολυκαλλιέργεια αγροτικών προϊόντων, κτηνοτροφίας, αλιείας, μελισσοκομίας. Χρηστικά αντικείμενα από παραγωγικές δραστηριότητες του δευτερογενούς τομέα (μηχανουργείο, ξυλουργείο, οικοδομικό συνεργείο, κ.λ.π.). Επιδιώκει καταρχήν την αυτοκατανάλωση. Τα περισσεύματα διαθέτει είτε στην τοπική αγορά, είτε σε άλλες τέτοιες κοινότητες και δίκτυα ανταλλαγών. Αντίστροφα: απαιτούμενα μη αυτοπαραγόμενα αγαθά εξασφαλίζονται είτε από την τοπική αγορά, είτε από υπάρχοντα δίκτυα ανταλλαγής προϊόντων και υπηρεσιών. Προϊόντα βιομηχανικής κυρίως παραγωγής αγοράζονται από το ταμείο της κοινότητας σε τιμές χοντρικής και διανέμονται ανάλογα με τις ανάγκες των μελών, όπως και τα άλλα της αυτοπαραγωγής.
• Κάποιοι από τα μέλη της εξασφαλίζουν συμπληρωματικό ή αποκλειστικό εισόδημα από δραστηριότητες εκτός κοινότητας . Οι σχέσεις τους με την οικονομική και την εν γένει καθημερινή ζωή της κοινότητας ρυθμίζονται από την συνέλευσή της(π.χ. καταβολή του 20-30% του μισθού στο κοινό ταμείο), η οποία παίρνει αποφάσεις για όλα τα ζητήματα που την απασχολούν ή για τη γενικότερη δράση της.
• Γενικά κοινή αντιμετώπιση των εσόδων και εξόδων, κάτω από το πρίσμα των αναγκών των μελών και της βιωσιμότητας της κοινότητας. Μπορεί να οργανωθεί: κοινή κουζίνα, καταμερισμός των εργασιών της, χώρος απασχόλησης παιδιών, χώρος αυτοέκφρασης, χώρος υποδοχής επισκεπτών κ.λ.π. Οι χώροι διαμονής (κατά μόνας, ανά ζευγάρια ή παρέα) καθορίζονται κυρίως από αντικειμενικές δυνατότητες και από αυτοκαθοριζόμενες ανάγκες των μελών.
• Επιδίωξη ενεργειακής αυτάρκειας με μικρά συστήματα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας(ΑΠΕ)
• Βασικό χαρακτηριστικό: αυτοδυναμία-αυτάρκεια - οργανική σύνδεση με τα δρώμενα και τη καθημερινή ζωή των κατοίκων της γύρω περιοχής. Μπορούν να πάρουν τη μορφή διευρυμένων οικογενειών (όχι γενετικής συγγένειας, αλλά ιδεολογικής συγγένειας και με όλες τις ηλικίες- η τρίτη ηλικία μπορεί να είναι πολύ χρήσιμη , η επιβίωσή της αδύνατη στο μέλλον από ένα καταρρέον συνταξιοδοτικό σύστημα). Και να εξελίσσονται σε κύτταρα των μελλοντικών χωρικών κοινοτήτων-δήμων
• Η ύπαρξη αρκετών τέτοιων οίκο-κοινοτήτων σε οποιοδήποτε επίπεδο δικτύωσή τους. Ανάλογα με την ιδεολογική συγγένεια θα μπορούσαν να αποφασίσουν την εγκατάσταση στην ελληνική περιφέρεια με τους εξής τρόπους: 1) Με ξαγορά κάποιου επιλεγμένου κατάλληλου χώρου, αν υπάρχουν κοινοί οικονομικοί πόροι. 2) Σε περιοχή, όπου κάποιο ή κάποια από τα μέλη διαθέτουν υποδομές, από κληρονομιά. Οι περισσότεροι έλληνες έχουν σχέση με τα χωριά καταγωγής τους. 3) Σε ήδη παρατημένα χωριά ή σε χωριά όπου πεθαίνουν και οι τελευταίοι γερασμένοι κάτοικοι, και θα χαίρονταν πολύ να δουν νέους ανθρώπους να εγκαθίστανται στα χωρία τους. 4) Σε δημόσιες εκτάσεις(μέχρι 13 εκατομ στρέμματα έχει ανακοινώσει το υπουργείο αγροτικής ανάπτυξης ότι μπορεί να διαθέσει και σε νέους αγρότες για καλλιέργεια. Μπορεί να διεκδικηθούν από τέτοιες ομάδες! 5) Σε δημοτικές ή εκκλησιαστικές εκτάσεις σε συνεννόηση καταρχήν με τις αρχές που τις κατέχουν και με κατάληψή τους, αν δεν δέχονται να τις παραχωρήσουν. 6) Σε αστική περιοχή συνήθως μπορεί να επιδιωχθεί κοινή διαμονή με κοινό ταμείο και πιθανά κοινές μερικές οικονομικές ή κοινωνικές δραστηριότητες
Σε συνθήκες οικονομικής κρίσης και πολιτικών των «μνημονίων», που συνεχώς θα εντείνονται- είτε στα πλαίσια του Ευρώ, είτε της δραχμής- όπου η μεσαία τάξη των πόλεων κυρίως θα συρρικνώνεται, θα υπάρξει ανάγκη για εσωτερική αντίστροφη μετανάστευση. Για να μη γίνει αυτό ατομικά, με συνθήκες ήττας και παραίτησης, αλλά με ελπίδα για δημιουργική επανατοπικοποίηση, θα είναι απαραίτητη η συλλογική και δημιουργική μετεγκατάσταση ανέργων νέων των πόλεων στην περιφέρεια, σε χώρους αυτοπαραγωγής και αυτοδιαχείρισης. Και βέβαια δεν χρωστάμε, δεν πουλάμε, δεν πληρώνουμε, αλλά θα πρέπει να διακηρύξουμε και να επιδιώξουμε και το: δεν θέλουμε ούτε χρειαζόμαστε τη δουλειά και τα λεφτά τους!!! Με αλλαγή νοοτροπίας και σαν πολίτες και σαν κοινωνία γενικότερα. Να θέσουμε τις βάσεις για μια τέτοια υπέρβαση:
• Να μη θεωρούμε φτώχεια την έλλειψη του συμβατικού τους χρήματος για να ικανοποιούμε τις ανάγκες μας μόνο μέσω των σημερινών αγορών τους. Να μη νοιώθουμε άχρηστοι επειδή δεν μας εξασφαλίζουν μια θέση μισθωτής εργασίας στις εταιρικές επιχειρήσεις τους.
• ‘Oσο και να επιδιώκει το καπιταλιστικό σύστημα να μεγαλώσει την «πίτα», αυτό δεν μπορεί να γίνει ερήμην του πλανήτη που διαθέτει περιορισμένους πόρους και θέτει όρια. Αντί να μεγαλώνει, «φουσκώνει» την πίτα . Όταν οι «φούσκες» σπάνε έχουμε οικονομικές και κοινωνικές κρίσεις.
• θα χρειασθεί να επαναπροσδιορίσουμε τις βασικές μας ανάγκες και τον τρόπο ικανοποίησή τους με όσο γίνεται μικρότερο κοινωνικό και οικολογικό αποτύπωμα, επιδιώκοντας την «ευημερία της λιτότητας» και την αυτοανάπτυξη-αυτοπραγμάτωση.
