 |
ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ ΧΑΪΝΗ
Το νερό είναι το φυσικό περιβάλλον της Ιφιγένειας Σκορδά και τα δελφίνια οι καλύτεροί της σύντροφοι. Ως εκπαιδεύτρια στο δελφινάριο του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου, είναι υπεύθυνη για την καλή σωματική και πνευματική τους υγεία, για το ευ ζην τους γενικότερα και την αρμονική συνύπαρξή τους με όλη την ομάδα ζώων και ανθρώπων με τους οποίους έρχονται σε καθημερινή επαφή.
«Εκπαιδεύουμε συνολικά 14 δελφίνια, μεταξύ των οποίων και τρία μωρά. Πρόκειται για ζώα δεύτερης και τρίτης γενιάς που έχουν μεγαλώσει σε αιχμαλωσία, δεν έχουν ζήσει ποτέ σε άγρια κατάσταση». Αν και αυτή δεν είναι μια πρακτική που υποστηρίζει η ίδια ως επιστήμονας -έχει σπουδάσει θαλάσσιες επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου και κατέχει μεταπτυχιακό στην Ωκεανογραφία από το Πανεπιστήμιο της Αθήνας, ενώ έχει πάρει την ειδικότητά της ως εκπαιδεύτρια δελφινιών στις Βερμούδες- διαβεβαιώνει ότι οι συνθήκες στο πάρκο είναι άριστες και ότι η διαχείριση των ζώων γίνεται βάσει αυστηρών προδιαγραφών και κανόνων.
Μαθαίνουν από την άσκηση
Βασικό μέλημα των εκπαιδευτών είναι να κρατούν τα δελφίνια σε εγρήγορση, ώστε να μην αποκτούν στερεοτυπικές συμπεριφορές. «Είναι όπως όταν έχεις ένα κατοικίδιο στο σπίτι και δεν ασχολείσαι μαζί του, αλλά απλώς του πετάς φαγητό και νερό. Τότε δεν θα έχει καλή σωματική και νοητική κατάσταση - πρέπει να ασχοληθείς πραγματικά μαζί του». Πώς επιτυγχάνεται αυτό; Μέσω του «περιβαλλοντικού εμπλουτισμού», μιας σειράς σωματικών ασκήσεων που προσφέρουν στα ζώα ερεθίσματα. «Μας λένε ότι τα αναγκάζουμε να κάνουν κόλπα, αλλά προσπαθούμε να εξηγήσουμε στον κόσμο ότι είναι στη φύση του δελφινιού να κάνει άλματα έξω από το νερό 500 φορές την ημέρα. Ταξιδεύουν χιλιόμετρα για να βρουν τροφή με πολύ μεγάλες ταχύτητες, ενώ κάνουν άλματα για πολλούς και διαφορετικούς λόγους: για να προσελκύσουν τα θηλυκά, για να ειδοποιήσουν αν υπάρχει κάποιος κίνδυνος, ακόμη και για να παίξουν, γιατί είναι πολύ κοινωνικά ζώα. Ως εκπαιδευτές, με τις “ενεργητικές συμπεριφορές”, όπως λέγονται, προσπαθούμε να τα διατηρούμε σε μια πολύ καλή φυσική κατάσταση. Ουσιαστικά, απλώς μαθαίνουμε να επικοινωνούμε μαζί τους και τους ζητάμε να κάνουν κάτι μια δεδομένη χρονική στιγμή. Αν θέλουν, το κάνουν, αν δεν θέλουν, δεν το κάνουν και σε καμία περίπτωση δεν τα υποχρεώνουμε», εξηγεί η Ιφιγένεια.
Η επικοινωνία των εκπαιδευτών με τα ζώα γίνεται με τη νοηματική, με τις κινήσεις των χεριών και, όπως αναφέρει η Ιφιγένεια, είναι εξίσου εύκολη όσο και δύσκολη. «Οι τεχνικές που εφαρμόζουμε είναι παρόμοιες και για τα υπόλοιπα θαλάσσια θηλαστικά, όμως επειδή τα δελφίνια είναι πολύ ικανά και έχουν ισχυρή προσωπικότητα, μπορεί να σε παιδέψουν. Καταλαβαίνουν, για παράδειγμα, τη διαφορά ανάμεσα σε έναν έμπειρο και έναν άπειρο εκπαιδευτή, με αποτέλεσμα μερικές φορές να νιώθεις ότι αυτά εκπαιδεύουν εσένα!».
Θετική σχέση
Τα δελφίνια βρίσκονται στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας και θεωρούνται ζώα με ιδιαίτερη αντίληψη. Ωστόσο, οι ικανότητές τους δεν περιορίζονται μόνο σ’ αυτόν τον τομέα. «Δεν μου αρέσει να χρησιμοποιώ τη λέξη “έξυπνα” για τα δελφίνια», λέει η Ιφιγένεια. «Πιστεύω ότι όλα τα ζώα έχουν την ικανότητα να σε χαλαρώνουν και να σου βγάζουν θετικά συναισθήματα».
Για την Ιφιγένεια, ο Ερμής και η Χλόη, τα δελφίνια που εκπαιδεύει (κάθε εκπαιδευτής αναλαμβάνει περιορισμένο αριθμό ζώων για να μπορεί να αντεπεξέλθει πιο αποτελεσματικά στη δουλειά του) είναι η «οικογένειά» της: «Μαζί τους περνάω περισσότερες ώρες απ’ όσες με τους δικούς μου στο σπίτι». Και προς τα πού γέρνει η πλάστιγγα; «Η αλήθεια είναι πως τα προτιμώ από τους ανθρώπους», εξομολογείται και προσθέτει: «Μερικές φορές μπορώ να επικοινωνήσω πολύ καλύτερα με τα δελφίνια και σ’ αυτά τα τρία χρόνια που δουλεύω μαζί τους μου θυμίζουν μερικά πράγματα που είχα ξεχάσει ως άνθρωπος: πώς θα πρέπει να συμπεριφέρομαι στους άλλους ανθρώπους, πώς να είμαι ξεκάθαρη και ειλικρινής. Γιατί στη σχέση μου μαζί τους δεν χωράνε ούτε διπλωματίες ούτε το “ναι” μπορεί να σημαίνει “ίσως” - το “ναι” σημαίνει “ναι” και το “όχι”, “όχι”. Με άλλα λόγια με έχουν κάνει καλύτερο άνθρωπο».
Το νερό είναι το φυσικό περιβάλλον της Ιφιγένειας Σκορδά και τα δελφίνια οι καλύτεροί της σύντροφοι. Ως εκπαιδεύτρια στο δελφινάριο του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου, είναι υπεύθυνη για την καλή σωματική και πνευματική τους υγεία, για το ευ ζην τους γενικότερα και την αρμονική συνύπαρξή τους με όλη την ομάδα ζώων και ανθρώπων με τους οποίους έρχονται σε καθημερινή επαφή.
«Εκπαιδεύουμε συνολικά 14 δελφίνια, μεταξύ των οποίων και τρία μωρά. Πρόκειται για ζώα δεύτερης και τρίτης γενιάς που έχουν μεγαλώσει σε αιχμαλωσία, δεν έχουν ζήσει ποτέ σε άγρια κατάσταση». Αν και αυτή δεν είναι μια πρακτική που υποστηρίζει η ίδια ως επιστήμονας -έχει σπουδάσει θαλάσσιες επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου και κατέχει μεταπτυχιακό στην Ωκεανογραφία από το Πανεπιστήμιο της Αθήνας, ενώ έχει πάρει την ειδικότητά της ως εκπαιδεύτρια δελφινιών στις Βερμούδες- διαβεβαιώνει ότι οι συνθήκες στο πάρκο είναι άριστες και ότι η διαχείριση των ζώων γίνεται βάσει αυστηρών προδιαγραφών και κανόνων.
Μαθαίνουν από την άσκηση
Βασικό μέλημα των εκπαιδευτών είναι να κρατούν τα δελφίνια σε εγρήγορση, ώστε να μην αποκτούν στερεοτυπικές συμπεριφορές. «Είναι όπως όταν έχεις ένα κατοικίδιο στο σπίτι και δεν ασχολείσαι μαζί του, αλλά απλώς του πετάς φαγητό και νερό. Τότε δεν θα έχει καλή σωματική και νοητική κατάσταση - πρέπει να ασχοληθείς πραγματικά μαζί του». Πώς επιτυγχάνεται αυτό; Μέσω του «περιβαλλοντικού εμπλουτισμού», μιας σειράς σωματικών ασκήσεων που προσφέρουν στα ζώα ερεθίσματα. «Μας λένε ότι τα αναγκάζουμε να κάνουν κόλπα, αλλά προσπαθούμε να εξηγήσουμε στον κόσμο ότι είναι στη φύση του δελφινιού να κάνει άλματα έξω από το νερό 500 φορές την ημέρα. Ταξιδεύουν χιλιόμετρα για να βρουν τροφή με πολύ μεγάλες ταχύτητες, ενώ κάνουν άλματα για πολλούς και διαφορετικούς λόγους: για να προσελκύσουν τα θηλυκά, για να ειδοποιήσουν αν υπάρχει κάποιος κίνδυνος, ακόμη και για να παίξουν, γιατί είναι πολύ κοινωνικά ζώα. Ως εκπαιδευτές, με τις “ενεργητικές συμπεριφορές”, όπως λέγονται, προσπαθούμε να τα διατηρούμε σε μια πολύ καλή φυσική κατάσταση. Ουσιαστικά, απλώς μαθαίνουμε να επικοινωνούμε μαζί τους και τους ζητάμε να κάνουν κάτι μια δεδομένη χρονική στιγμή. Αν θέλουν, το κάνουν, αν δεν θέλουν, δεν το κάνουν και σε καμία περίπτωση δεν τα υποχρεώνουμε», εξηγεί η Ιφιγένεια.
Η επικοινωνία των εκπαιδευτών με τα ζώα γίνεται με τη νοηματική, με τις κινήσεις των χεριών και, όπως αναφέρει η Ιφιγένεια, είναι εξίσου εύκολη όσο και δύσκολη. «Οι τεχνικές που εφαρμόζουμε είναι παρόμοιες και για τα υπόλοιπα θαλάσσια θηλαστικά, όμως επειδή τα δελφίνια είναι πολύ ικανά και έχουν ισχυρή προσωπικότητα, μπορεί να σε παιδέψουν. Καταλαβαίνουν, για παράδειγμα, τη διαφορά ανάμεσα σε έναν έμπειρο και έναν άπειρο εκπαιδευτή, με αποτέλεσμα μερικές φορές να νιώθεις ότι αυτά εκπαιδεύουν εσένα!».
Θετική σχέση
Τα δελφίνια βρίσκονται στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας και θεωρούνται ζώα με ιδιαίτερη αντίληψη. Ωστόσο, οι ικανότητές τους δεν περιορίζονται μόνο σ’ αυτόν τον τομέα. «Δεν μου αρέσει να χρησιμοποιώ τη λέξη “έξυπνα” για τα δελφίνια», λέει η Ιφιγένεια. «Πιστεύω ότι όλα τα ζώα έχουν την ικανότητα να σε χαλαρώνουν και να σου βγάζουν θετικά συναισθήματα».
Για την Ιφιγένεια, ο Ερμής και η Χλόη, τα δελφίνια που εκπαιδεύει (κάθε εκπαιδευτής αναλαμβάνει περιορισμένο αριθμό ζώων για να μπορεί να αντεπεξέλθει πιο αποτελεσματικά στη δουλειά του) είναι η «οικογένειά» της: «Μαζί τους περνάω περισσότερες ώρες απ’ όσες με τους δικούς μου στο σπίτι». Και προς τα πού γέρνει η πλάστιγγα; «Η αλήθεια είναι πως τα προτιμώ από τους ανθρώπους», εξομολογείται και προσθέτει: «Μερικές φορές μπορώ να επικοινωνήσω πολύ καλύτερα με τα δελφίνια και σ’ αυτά τα τρία χρόνια που δουλεύω μαζί τους μου θυμίζουν μερικά πράγματα που είχα ξεχάσει ως άνθρωπος: πώς θα πρέπει να συμπεριφέρομαι στους άλλους ανθρώπους, πώς να είμαι ξεκάθαρη και ειλικρινής. Γιατί στη σχέση μου μαζί τους δεν χωράνε ούτε διπλωματίες ούτε το “ναι” μπορεί να σημαίνει “ίσως” - το “ναι” σημαίνει “ναι” και το “όχι”, “όχι”. Με άλλα λόγια με έχουν κάνει καλύτερο άνθρωπο».
