Το φασόλι είναι ετήσιο φυτό και κατάγεται από την Αμερική απ' όπου και μεταφέρθηκε στην Ευρώπη τον 17 αιώνα. Ανήκει στο γένος Phaseolus, της οικογένειας Leguminosae.
Τα σπουδαιότερα καλλιεργούμενα είδη είναι τα Phaseolus vulgaris, PhaseolusLunatus, Phaseolus coccineus.
Ρίζα
Η κύρια ρίζα του φυτού φτάνει τα 50-60 εκ ενώ οι πολυάριθμες δυτερεύουσες ρίζες 20-30 εκ. Στη ρίζα του φυτού συμβιώνει το αζωτοβακτήριο Bacterium radicicola και δεσμέυει το ατμοσφαιρικό άζωτο.
Βλαστός
Οι ποικιλίες φασολιού χωρίζονται ανάλογα με το μήκος του βλαστού σε
α) νάνες (ύψος 30-60εκ)
β) αναρριχώμενες (λεπτός βλαστός, με μεγάλα μεσογονάτια διαστήματα που μπορεί να φτάσουν τα 2 μέτρα)
γ) ημιαναρριχώμενες (βλαστός μέσου μήκους)
Φύλλα
Τα φύλλα είναι τρίλοβα ή πεντάλοβα, σύνθετα χνουδωτά με μεγάλους μίσχους.
Άνθη
Έχει μικρά άνθη που φέρονται σε μασχαλείες ταξιανθίες ανά 2- 6 . Το χρώμα των άνθεων είναι λευκό, υποκίτρινο. Η γονιμοποίηση στο φασόλι γίνεται κυρίως με αυτογονιμοποίηση. Στις νάνες ποικιλίες η άνθηση μπορεί να διαρκέσει μέχρι και 20 ημέρες ενώ στις αναρριχώμενες διαρκεί περισσότερο.
Καρπός
Ο καρπός του φασολιού έχει μήκος 8-20 εκ και πλάτος 0,6-2 εκατοστά. Είναι λοβός, πράσινου χρώματος και περιέχει 4-9 σπόρους.
Κλίμα- Έδαφος
Θερμοκρασίες κάτω από 15 C είναι βλαβερές για το φυτό καθώς δεν αντέχει στον παγετό. Άριστη θερμοκρασία εδάφους για σπορά είναι 26-27 C. Οι σπόροι δεν μπορούν να φυτρώσουν με θερμοκρασία εδάφους κάτω από 12 C. Για την ανάπτυξη φυτού άριστες θερμοκρασίες είναι 21-26 C Σε συνθήκες υψηλής θερμοκρασίας και χαμηλής σχετικής υγρασίας αέρα προκαλείται ανθορροια. Με τέτοιες συνθήκες επηρεάζεται αρνητικά και η γονιμοποίηση των φυτών (ατελή γονιμοποίηση) με αποτέλεσμα τη δημιουργία παραμορφωμένων λοβών.
Ανθόρροια μπορεί να προκληθεί και σε συνθήκες υψηλής σχετικής υγρασίας με βροχερό καιρό.
Το φυτό αναπτύσσεται κανονικά σε εδάφη με 3,5-5,5 pH. Σε αλκαλικά εδάφη μπορεί να παρατηρηθεί έλλειψη Mn γι' αυτό και προτιμά τα ελαφρώς όξινα. Για πρώιμη σπορά προτιμούνται τα ελαφρά εδάφη με καλή στράγγιση. Εδάφη που δεν έχουν καλή στράγγιση παρατηρούνται σήψεις ριζών. Σε πολύ βαριά εδάφη οι αποδόσεις είναι μικρές.
Σπορά
Το φασόλι πολλαπλασιάζεται με σπόρο. Η σπορά στον αγρό γίνεται όταν έχει περάσει κάθε κίνδυνος παγετού. Με πυκνή σπορά έχουμε καλύτερη απόδοση. Συνήθως απαιτείται σπόρος 5-12 κιλά / στρέμμα ανάλογα με την ποικιλία.
Πριν τη σπορά χρειάζεται να έχει προηγηθεί καλή κατεργασία εδάφους και να υπάρχει επαρκής υγρασία. Στις νάνες ποικιλίες , το φασόλι σπέρνεται σε γραμμές που απέχουν 30-60 εκατοστά μεταξύ τους και 15-25 εκ πάνω στη γραμμή. Στις αναρριχώμενες ποικιλίες οι αποστάσεις μεταξύ των γραμμών είναι 100-120 εκατ και πάνω στη γραμμή 20-25 εκατ. Στις αναρριχώμενες ποικιλίες η σπορά μπορεί να γίνει και σε όρχους όπου σε κάθε θέση σπέρνονται 4-6 σπόροι σε βάθος 2-5 εκατοστά.
Λίπανση
Το φυτό έχει μικρής διάρκειας βιολογικό κύκλο και γι' αυτό έχει μέτριες απαιτήσεις σε λίπανση. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να προτιμώνται λιπάσματα που απελευθερώνουν γρήγορα τα θρεπτικά τους στοιχεία (πχ νιτρικές μορφές αζώτου). Η λίπανση πρέπει να γίνεται με γνώμονα την οργανική ουσία και γονιμότητα του εδάφους. Συνήθως απαιτείται 5-15 kg N, 15-20 kg υπερφωσφορικού και 10-20 kg θειικού καλίου. Το λίπασμα δεν πρέπει να έρθει σε επαφή με το σπόρο και θα πρέπει να τοποθετηθεί 5 εκ κάτω από το σπόρο και σε πλευρική απόσταση 5-6 εκα. από το σπόρο.
Υποστύλωση
Η υποστύλωση των φυτών γίνεται με καλάμια και πασσάλους στις αναρριχώμενες ποικιλίες.Τα καλάμια δένονται στην κορυφή τους συνήθως ανά τέσσερα ώστε να στερεώνονται καλύτερα.
Ζιζανιοκτονία
Με την εφαρμογή κάποιου προφυτρωτικού ζιζανιοκτόνου στο έδαφος μπορούν να ελεγχθούν τα ετήσια αγρωστώδη ζιζάνια. Στις όψιμες καλλιέργειες τα πλατύφυλλα ζιζάνια ανταγωνίζονται τα φυτά και χρησιμοποιούνται μεταφυτρωτικά ζιζανιοκόνα σαν συμπληρωματικό μέτρο αντιμετώπισης..Η κατεργασία του εδάφους θα πρέπει να γίνει προσεκτικά για αποφυγή καταστροφής των επιφανειακών ριζών.Τα πιο διαδεδομένα ζιζάνια της καλλιέργειας είναι η αγριοντοματιά (Solanum nigrum), ο τάτουλας (Datura stramoniym), η αγριοπιπεριά (Polygonum persicaria), η λουβουδιά (Chenopodium album) και η γκαλισόνγκα (Galisonga parviflora).
Άρδευση
Η άρδευση πρέπει να γίνεται σε όλη την περίοδο του βιολογικού κύκλου του φυτού. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται κατά το στάδιο της ανθοφορίας ώστε να μην έχουμε ανθόρροια από υπερβολική υγρασία ή έλλειψης νερού.
Συγκομιδή
Το κριτήριο της συγκομιδής είναι να έχει αναπτυχθεί το μέγιστο μήκος το λοβού και τα σπέρματα που φέρει μόλις να διακρίνονται. Αν οι λοβοί μεγαλώσουν πολύ γίνονται σκληροί και βγάζουν ίνες. Ο απαιτούμενος αριθμός ημερών από τη σπορά μέχρι τη συγκομιδή είναι για τις μεν πρώιμες ποικιλίες 46 μέρες για τις δε όψιμες 65 μέρες. Οι αντίστοιχες ημέρες για τα αναρριχώμενα φασόλια είναι 56 και 72.
Τα φασολάκια συγκομίζονται με τον ποδίσκο του λοβού για καλύτερη συντήρηση. Στο ψυγείο μπορούν να συντηρηθούν πάνω από μια βδομάδα εφόσον είναι μέσα σε χάρτινες σακούλες. Στα μεγάλα ψυγεία διατηρούνται τα φασολάκια σε θερμοκρασία +12 μέχρι +4 και με σχετική υγρασία 85%. Χρόνος συντήρησης 2-3 βδομάδες.
Αποθήκευση
Ο σπόρος των ξηρών φασολιών αποθηκεύεται στους 5-10 C και σχετική υγρασία 40-50% για περίοδο περίπου 6-10 μηνών. Αν η περιεκτικότητα του σπόρου σε νερό είναι κάτω του 14% τότε η σχετική υγρασία της αποθήκης πρέπει να είναι 70%. Για αύξηση της υγρασίας των σπόρων προς την αποφυγή διάρρηξης των περιβλημάτων κατά την αποθήκευση και διακίνηση.
Εχθροί- Ασθένειες -Αντιμετώπιση
Οι συνηθέστερες μυκητολογικές ασθένειες που προσβάλλουν την καλλιέργεια είναι
1)Πύθιο (Pythium spp.)
2)Ξηρή σήψη των ριζών από φουζάριο (Fusarium solani f.sp. phaseoli)
3)Αδρομύκωση (Fusarium oxysporum f.sp. phaseoli, Verticillium dahiliae)
4)Σκωρίαση (Uromyces appendiculaus)
5) Ωίδιο (Erysiphe pisi)
6) Βοτρύτης (Botrytis cinerea)
Η αντιμετώπισή τους γίνεται με χρήση χημικών ουσιών. Μέτρα, όπως, επιλογή ανθεκτικών ποικιλιών σε ασθένειες, συγκαλλιέργεια του φασολιού με φυτά μη-ξενιστές, αποφυγή υπερβολικής υγρασίας, θερμοκρασία εδάφους κατά την σπορά κτλ. μέτρα που μειώνουν τους κινδύνους των ασθενειών.
Τα κυριότερα έντομα που προσβάλλουν την καλλιέργεια είναι
1) Βρούχοι ( Acanthoscelides obsoletus)
2) Αφίδες (aphis sp.)
3) Θρίπες (Thrips tabaci)
4) Αλευρώδεις (Bemisia tabaci)
Η αντιμετώπιση των εχθρών της φασολιάς γίνεται κυρίως με χημικά μέσα. Ενδεικτικά, δραστικές ουσίες εντομοκτώνων όπως Carbaryl, Deltamethrin, Methomyl,Omethoate, δίνουν καλά αποτελέσματα.
Επίσης, σημαντικοί εχθροί είναι και ο Τετράνυχος (Tetranychym urticae Koch), καθώς και οι βατηριώσεις.
Οι ιολογικές ασθένειες (κοινό μωσαϊκό του φασολιού, κίτρινο μωσαϊκό του φασολιού) μπορεί να έχουν καταστρεπτικές συνέπειες στην καλλιέργεια. Συνίσταται η χρήση υγιούς πολλαπλασιαστικού υλικού, η χρήση ανθεκτικών ποικιλιών και η σπορά σε μη μολυσμένα εδάφη
Ποικιλίες
Οι ποικιλίες καττάσσονται ανάλογα με τον τύπο βλαστικής ανάπτυξης, τα χαρακτηριστικά του λοβού και του σπόρου και τέλος τον τρόπο κατανάλωσης.Για νωπό φασολάκι χρησιμοποιούνται διάφοροι γενότυποι που εισάγονται από το εξωτερικό. Καλλιεργούνται όμως και παραδοσιακές τοπικές ποικιλίες όπως τα μπουρμπούνια, τα καναρίνια κ.α.
Για κονσερβοποίηση χρησιμοποιούνται ποικιλίες με λευκούς σπόρους.
agrologio
