Σγουρός ή πλατύφυλλος, φουντωτός ή μαμούθ, ο βασιλικός είναι το πιο αγαπημένο από όλα τα μυρωδικά και στολίζει αυλές και μπαλκόνια σε κάθε γωνιά της Ελλάδας.
Κατάγεται από την Ινδία, όπου θεωρείται ιερό φυτό του Βισνού και του Κρίσνα, και φαίνεται ότι από εκεί το έφερε ο Μέγας Αλέξανδρος στην Ελλάδα, δίνοντάς του και το σημερινό του όνομα: το του βασιλέως φυτό, το βασιλικόν. Ηδη από την αρχαιότητα συνδεόταν με έντονους συμβολισμούς: σύμβολο του έρωτα για τους Ρωμαίους και του θανάτου για τους Ελληνες, ενώ οι Γαλάτες τον χρησιμοποιούσαν μαζί με νερό σε τελετές εξαγνισμού. Σημαντική και η σχέση του με την ορθόδοξη χριστιανική πίστη, ιδιαίτερα στον αγιασμό την ημέρα του Σταυρού, αφού, σύμφωνα με το θρύλο, βασιλικός φύτρωσε πάνω από τον τάφο του Χριστού και με το έντονο άρωμά του οδήγησε την Αγία Ελένη να τον ανακαλύψει. «Οπου φυτρώνει βασιλικός δεν πάει το κακό», υποστηρίζει άλλωστε η ελληνική λαϊκή παράδοση.
Σίγουρα πάντως είναι από τα βασικότερα μυρωδικά της μεσογειακής κουζίνας και στις επόμενες σελίδες θα δούμε πόσο εύκολη είναι η καλλιέργειά του στη γλάστρα και σε πόσες κλασικές παρασκευές και δημιουργικές συνταγές μπορούμε να απολαύσουμε το άρωμά του.
ΚΟΙΝΟΣ ΄Η ΠΛΑΤΥΦΥΛΛΟΣ;
Ο βασιλικός είναι ετήσιο ποώδες φυτό, της οικογένειας των Χειλανθών. Το ύψος του μπορεί να φτάσει και τα 60 εκ. και υπάρχουν πολλές ποικιλίες : ο κοινός, ο μεγάλος, ο μικρόφυλλος ή νάνος, ο πλατύφυλλος της Γένοβας, που με τα φύλλα του φτιάχνουμε τη σάλτσα πέστο (ή πιστού, όπως τη λένε στην Προβηγκία), και ο βασιλικός της Νάπολης, με τα γιγάντια φύλλα σαν του μαρουλιού. Πιο σπάνιος είναι ο χειμερινός, τον οποίο βρίσκουμε μόνο σε φυτώρια, ενώ οι υπόλοιποι πωλούνται σε ανθοπωλεία, ακόμη και σε μανάβικα ή σούπερ μάρκετ, ιδιαίτερα ο πλατύφυλλος. Ο βασιλικός αγαπά το μεσογειακό κλίμα με τους ήπιους και σύντομους χειμώνες και τα δροσερά καλοκαίρια με τη μεγάλη ηλιοφάνεια, ενώ δεν αντέχει σε θερμοκρασίες χαμηλότερες των 10° C. Μεγαλώνει εξαιρετικά τόσο στο παρτέρι του κήπου ή της αυλής όσο και σε γλάστρες ή ζαρντινιέρες, αρκεί τα φυτά να έχουν απόσταση μεταξύ τους μεγαλύτερη των 20 εκατοστών, για να προσλαμβάνουν εύκολα ήλιο και αέρα και να φουντώσουν με άνεση.
MΕ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ
Ο βασιλικός ήταν από την αρχαιότητα γνωστός για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες: το ρόφημα βασιλικού ενισχύει τη μνήμη, καταπραΰνει τους νευρικούς πονοκεφάλους και, μεταξύ άλλων, είναι εξαιρετικό χωνευτικό και τονωτικό. Για να φτιάξουμε ρόφημα, σιγοβράζουμε σε 1 φλιτζ. τσαγιού νερό τα φύλλα από 2 μικρά κλαδάκια φρέσκο βασιλικό ή 1 κουτ. γλυκού ξερό. Σημαντική επίσης είναι η αντισηπτική του ιδιότητα, αφού μερικά κλαράκια βασιλικού μέσα σε νερό το εμποδίζουν να μουχλιάσει. Επίσης είναι γνωστό εντομοαπωθητικό, γι' αυτό και στα μποστάνια συνηθίζουν να τον φυτεύουν ανάμεσα σε κηπευτικά, ιδίως στις μελιτζάνες, συχνά μαζί με κατιφέδες, γιατί απομακρύνει τον τετράνυχο, το έντομο - εχθρό της μελιτζάνας.
ΒΑΣΙΛΙΚΟΣ ΟΛΟ ΤΟ ΧΡΟΝΟ;
Οσο ο βασιλικός είναι στην ακμή του, δηλαδή από τα τέλη της άνοιξης ώς τις αρχές του φθινοπώρου, και πριν ανοίξουν τα μπουμπούκια του φυτού, μπορούμε να μαζεύουμε τα φύλλα του για να τα χρησιμοποιήσουμε φρέσκα,αλλά και για να τα αποξηράνουμε ή να τα συντηρήσουμε. Οι τρόποι είναι απλοί:
• Νωπά φύλλα στο ψυγείο: Κόβουμε άφθονα φύλλα, τα ξεπλένουμε σε μια λεκάνη με κρύο νερό και τα στεγνώνουμε στο περιστρεφόμενο σουρωτήρι, όπου στεγνώνουμε τα σαλατικά, ή σε καθαρές πετσέτες. Τα τυλίγουμε είτε σε χαρτί κουζίνας είτε σε ένα καθαρό και λεπτό πανί και τα βάζουμε στη συντήρηση του ψυγείου. Διατηρούνται έτσι για 3 - 4 ημέρες.
• Στην κατάψυξη: Πλένουμε και στεγνώνουμε πολύ καλά τα φύλλα, όπως περιγράψαμε για τη συντήρηση στο ψυγείο, και τα βάζουμε σε μικρά νάιλον σακουλάκια στην κατάψυξη. Εκεί διατηρούν σχεδόν αναλλοίωτο το άρωμά τους, για τουλάχιστον 4 μήνες.
• Αποξηραμένα φύλλα: Απλώνουμε νωπά φύλλα σε ένα στεγνό ποτηρόπανο και τα αφήνουμε σε ξηρό χώρο, μέχρι να ξεραθούν. Στη συνέχεια φυλάμε τα φύλλα σε γυάλινο βαζάκι. Πολύ καλά αποξηραίνονται και στο φούρνο του σπιτιού, στους 50° C, στη λειτουργία του αέρα. Για να ελέγξουμε τη σωστή ξήρανσή τους, τα τρίβουμε ανάμεσα στα δάχτυλά μας: πρέπει να θρυμματίζονται αμέσως και να μην έχουν ελαστικότητα. Αν τα φύλλα έχουν κρατήσει έστω και ελάχιστη υγρασία, το χρώμα τους σκουραίνει και είναι σίγουρο ότι θα μουχλιάσουν μέσα στο βάζο τους.