Μιχαηλίδης: Αγροτουρισμός, ένα αγροτικό επάγγελμα
Κάπου στην δεκαετία του 1980, στελέχη του Υπουργείου Γεωργίας (Αγροτική Οικιακή Οικονομία) και η τότε Γενική Γραμματεία Ισότητας, προώθησαν αγροτουριστικά μοντέλα που εφαρμόστηκαν με επιτυχία στην υπόλοιπη Δυτική Ευρώπη. Τότε είδαμε κυρίως Αγροτουριστικούς Γυναικείους Συνεταιρισμούς (δομές της κοινωνικής οικονομίας) στην Άγιο Γερμανό Φλώρινας, στην Πέτρα Μυτιλήνης και αργότερα και σε πολλές άλλες περιοχές. Αυτής της μορφής οι Γυναικείοι Συνεταιρισμοί είναι σήμερα περίπου 130.
Από το 1991, με την πρωτοβουλία LEADER και τα χρήματα που εξασφαλίσθηκαν για τους αγρότες, άρχισαν να γίνονται και άλλης μορφής αγροτουρισμός σε όλη την Ελλάδα, που σήμερα αρκετοι δεν λειτουργούν ή άλλαξαν χρήσεις (κατοικίες, προικώα κλπ).
Τα τελευταία χρόνια επισημαίνουμε αγροτουριστικές εκμεταλλεύσεις, οι οποίες λειτουργούν κανονικά και με προδιαγραφές τοπικής αρχιτεκτονικής, με εξοπλισμό που δεν προσβάλει την περιοχή, με φροντίδα για το περιβάλλον, με σωστές υπηρεσίες, με τοπική παραδοσιακή γαστρονομία, με ενασχόληση με τοπικές πολιτιστικές-κοινωνικές εκδηλώσεις, με δραστηριότητες και προγράμματα για τους φιλοξενούμενούς τους και, το χαρακτηριστικότερο, από αγρότες.
Γιατί στον αγροτουρισμό, οι «τουρίστες» ή «επισκέπτες» δεν είναι «πελάτες», αλλά φιλοξενούμενοι, που τους δεχόμαστε στο χώρο μας, μοιραζόμαστε το σύνηθες φαγητό μας, μας σέβονται ως αγρότες (και ίσως για αυτό έρχονται κοντά μας), σέβονται τον τοπικό πολιτισμό, τα ήθη και έθιμά μας, και συμμετέχουν στις τοπικές αγροτικές ασχολίες.
Μερικοί, που μάλιστα εξ ορισμού ή έστω λόγω ονόματός τους θα έπρεπε να είναι υποστηρικτές του αγροτουρισμού, προσπαθούν να τον υποκλέψουν από τους αγρότες και να τον υποκαταστήσουν με τον Τουρισμό Υπαίθρου, με τις πολυτελείς πισίνες (μήπως όλοι στα χωριά μας είχαμε πισίνες?), με σνίτσελ και ναπολιτάνικες πίτσες, μπαράκια γεμάτα με περιέ, κόκα κόλα, ουίσκι κλπ, με ινδονησιακά ξύλινα έπιπλα, με προτηγανισμένα και κατεψυγμένα, με τρόφιμα που διάνυσαν μέχρι και 1900 χιλιόμετρα, με άσχετους με την τοπική κουλκτούρα εργαζόμενους κλπ.
Μπορεί αυτοί που έπρεπε να είχαν φροντίσει τα τελευταία είκοσι χρόνια να δημιουργήσουν το θεσμικό πλαίσιο του αγροτουρισμού, να μην έκαναν τίποτε (κρίνοντας από το αποτέλεσμα που είναι η ανυπαρξία θεσμικού πλαισίου για τον αγροτουρισμό) και σήμερα να ομιλούν για τουρισμό υπαίθρου, αλλά σήμερα οι αγρότες που προσφέρουν τουριστικές υπηρεσίες, δηλαδή αγροτουρισμό, υπάρχουν. Εκπροσωπούνται επαγγελματικά από τις Αγροτικές Συνδικαλιστικές Οργανώσεις, και προσπαθούν να επιβιώσουν, παρά την απάτη κάποιων μη αγροτών, που θέλουν να κλέψουν τόσο το όνομα, όσο και τις πρόνοιες για τους αγρότες, εξαπατώντας, λόγω της ανυπαρξίας θεσμικού πλαισίου, ακόμα και κυβερνητικά στελέχη, που θέτουν υπό την αιγίδα τους εκδηλώσεις «Αγροτουρισμού».
Αγροτουριστικές συλλογικές δομές θα μπορούν να υπάρξουν, πάντα σαν Αγροτικές Συνδικαλιστικές Οργανώσεις, μόνο μετά την οριοθέτηση του Αγροτουρισμού. Οποιαδήποτε άλλη κίνηση τώρα δείχνει να γίνεται «εκ του πονηρού» προσπαθώντας να δημιουργήσει καταστάσεις ή ακόμα και να αξιοποιήσει την σύγχυση γύρω από τα θέματα αγροτουρισμού, εις βάρος των αγροτών.
Τον Σεπ 2009 με έκπληξη είδαμε δημοσιεύματα ότι η ΑΓΡΟΤΗΜΑ ΑΕ (ΑΓΡΟτικός Τουρισμός & Ήπιες Μορφές Ανάπτυξης ΑΕ), που έγινε για όλες τις ειδικές μορφές τουρισμού, με απόφαση της τότε προέδρου της, απέκτησε λανθασμένα, ως διακριτικό σήμα το «ΕΛΑΓΡΟ», παραπέμποντας στον ΕΛληνικό ΑΓΡΟτουρισμό, επιτείνοντας ακόμη περισσότερο την σύγχυση. Ίσως οι εξελίξεις (η επέμβαση Εισαγγελέα, Μάϊος 2010)) να επιτρέψουν στον αγροτουρισμό να αναπνεύσει, προσεγγίζοντας την αυθεντικότητα και την πραγματική του φύση ως ένα καθαρά αγροτικό επάγγελμα, και πάντως να παραμείνει αγροτικό επάγγελμα και διέξοδος για τους επαγγελματίες αγρότες.
Οι αγροτουριστικές δραστηριότητες λειτουργούν νομοθετημένες στην υπόλοιπη Ευρώπη. Στην Ελλάδα, με παραλείψεις ή καθυστερήσεις δεν έχουμε ακόμα θεσμικό πλαίσιο. Οι βλαπτόμενοι είναι και πάλι οι αγρότες. Η συνειδητή κακοποίηση επί 20 συνεχή χρόνια του Αγροτουρισμού από τους ορισθέντες προστάτες και υποστηρικτές της ανάπτυξής του αγροτουρισμού, δημιούργησαν ένα κλίμα ασφυξίας στους αγρότες.
Σιγά-σιγά αλλά μεθοδικά λεηλατούνται όλα τα «καλά» κερδοφόρα κομμάτια των αγροτικών επαγγελμάτων (αγροτουρισμός, μεταποίηση, εμπορία, φωτοβολταϊκά κλπ) και η «συνωμοσία (?)» εξωθεί τους αγρότες από αφεντικά και αυτάρκεις στην γη τους, σε εξαρτώμενους εργάτες γης, οι οποίοι ή θα αρχίσουν ίσως να αυτοκτονούν ή θα υποταχθούν σε μια νέα τάξη πραγμάτων ή θα επαναστατήσουν.
Το νομοσχέδιο ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ, ΑΣΦΑΛΕΙΑ και ΔΙΕΥΡΥΝΣΗ του ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ περιλάμβανε για πρώτη φορά την λέξη Αγροτουρισμός και διευκρίνιζε ότι άλλο είναι ο Αγροτουρισμός, άλλο ο Τουρισμός Φύσης, άλλο ο Τουρισμός Υπαίθρου, άλλο ο Ορεινός Τουρισμός, άλλο ο Οικοτουρισμός, άλλο ο Πολιτιστικός Τουρισμός κλπ.
Σήμερα στην Ελλάδα μπορεί να κάνει όποιος θέλει όποια μορφή τουρισμού επιθυμεί, σύμφωνα με τους επιχειρηματικούς κανόνες για την ανάπτυξη του τουρισμού. Ειδικά και μόνο για τον αγροτουρισμό προαπαιτείται, όπως σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση, ο προσφέρων υπηρεσίες τουριστικές να είναι αγρότης. Και ακριβώς επειδή είναι αγρότης, θα πρέπει να μπορεί να μεταποιεί και να προσφέρει τα δικά του προϊόντα, όπως κάνει για το σπίτι του. Θα πρέπει να μπορεί να αξιοποιεί την δικιά του παραγωγή, όπως κάνει ο κάθε αγρότης στην μικρή του κοινωνία στο χωριό. Με τα δικά τους αυγά (όχι από το supermarket), τα δικά του λαχανικά, το δικό του τυρί και γιαούρτι, το δικό του ψωμί και τις παραδοσιακές πίτες, που πάντα έκανε και έτρωγε στο σπίτι του, τον δικό του καβουρμά ή παστό ή λίπα, τα δικά του κοτόπουλα, τις δικές του μαρμελάδες και γλυκά. Αυτός ο αγρότης με τον/την σύζυγό αγρότη και τα παιδιά τους ή έστω κάποιο βοηθό σε όλες τις δουλειές του χωραφιού και του αγροτουρισμού. Και οι φιλοξενούμενοι να μπορούν να μετέχουν και να αισθάνονται την μέθεξη της συμμετοχής στην θαλπωρή της αυθεντικής οικογενειακής ζωής στην αγροτική κοινωνία.
Ο Αγροτουρισμός στην 208/22-12-2008 Γνώμη της Ολομέλειας της Οικονομικής & Κοινωνικής Επιτροπής της Ελλάδος, είναι: «εκείνη η τουριστική δραστηριότητα που αναπτύσσεται σε χώρο μη αστικό από τους απασχολούμενους κύρια στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα και ειδικότερα σε οικογενειακής ή συνεταιριστικής μορφής μικρές τουριστικές μονάδες παροχής αγαθών και υπηρεσιών, με σκοπό την ενίσχυση του αγροτικού εισοδήματος και της τοπικής οικονομίας, τόσο από την εκμετάλλευση των τουριστικών καταλυμάτων (ενοικιαζόμενα δωμάτια, πανσιόν, ξενώνες, camping), όσο και από την τροφοδοσία των τουριστικών μονάδων με προϊόντα τοπικής παραγωγής γεωργικών συνεταιρισμών».
Άλλωστε ο αγροτουρισμός, σύμφωνα με τον ΕΟΤ (ήδη από το 1983), «είναι η τουριστική δραστηριότητα που αναπτύσσεται σε χώρο μη αστικό από τους ασχολούμενους κύρια στη γεωργία, σε μικρές μονάδες οικογενειακής ή συνεταιριστικής μορφής, με στόχο την δημιουργία συμπληρωματικού εισοδήματος στον τοπικό πληθυσμό, τόσο από την ενοικίαση των καταλυμάτων στους τουρίστες όσο και από την τροφοδοσία με προϊόντα τοπικής παραγωγής».
Η αυθεντικότητα είναι ένα σημαντικό εργαλείο για την ανάπτυξη του αγροτουρισμού. Στον αγροτουρισμό ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να γνωρίσει τις αγροτικές περιοχές, τις αγροτικές ασχολίες, τα τοπικά προϊόντα, την παραδοσιακή κουζίνα και την καθημερινή ζωή των κατοίκων, τα πολιτισμικά στοιχεία και τα αυθεντικά χαρακτηριστικά του χώρου αυτού, με σεβασμό προς το περιβάλλον και την παράδοση, από τους ίδιους τους καλλιεργητές ή/και κτηνοτρόφους, όχι από συνταξιούχους της ΔΕΗ, του ΟΤΕ ή άλλων μικροσυνταξιούχων (ηλικιακά) , ούτε ακόμα από επιχειρηματίες οι οποίοι είδαν αξιόλογο κέρδος στον αγροτουρισμό, και επιδιώκουν ιδιοποίηση τυχόν προνομίων των αγροτών για τον αγροτουρισμό, ώστε να επεκταθούν και σε άλλους μη αγρότες.
Πολλές δραστηριότητες εκτός πόλεων, μετά την κατηγοριοποίηση, που σχεδιάζει το ΥΠΟΤ, θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν Αγροτουριστικές ή Επιχειρήσεις Τουρισμού Υπαίθρου ή άλλες.
Και οι δύο μορφές, Αγροτουρισμός και Τουρισμός Υπαίθρου, συμβάλλουν στην Ανάπτυξη. Οι Αγροτουριστικές Δραστηριότητες των αγροτών συμβάλλουν στην Τοπική Αγροτική Ανάπτυξη. Οι Επιχειρήσεις Τουρισμού Υπαίθρου, που μπορούν να γίνουν ελεύθερα από κάθε επιχειρηματία, στηρίζουν κυρίως την Περιφερειακή Ανάπτυξη και όχι κατ’ ανάγκη τον αγροτικό τομέα.
Το πρόβλημα δημιουργείται από την οργανωμένη (?) «επίθεση» επιχειρηματιών, που εξειδικεύονται σε ειδικές μορφές τουρισμού ή/& εκθέσεις, για να «κλέψουν» πρώτα το όνομα του «Αγροτουρισμού», και ακολούθως τις πρόνοιες για τον αγροτουρισμό. Το τελικό αποτέλεσμα θα είναι ο ασφυκτικός εγκλωβισμός των επαγγελματιών αγροτών μόνο σε καλλιέργεια της γης ή/και εκτροφή ζώων.
Ο Τουρισμός Υπαίθρου, ο Οικοτουρισμός, ο Ορεινός Τουρισμός, ο Θαλάσσιος Τουρισμός και πολλές άλλες μορφές θεματικού τουρισμού εκφράζονται από όποιους θέλουν, όπως θέλουν. Ο Αγροτουρισμός και Αλιευτικός Τουρισμός πρέπει να είναι ανοικτό επάγγελμα για όποιον θέλει και ελεύθερα μπορεί να γίνει αγρότης και εκφράζεται συνδικαλιστικά από τις Αγροτικές Συνδικαλιστικές Οργανώσεις.
Για την καταγραφή, Δημήτρης Μιχαηλίδης, 6998282382, agroxeni@otenet.gr
http://agroxenia.net/